Disosiyatif Kimlik Bozukluğu’nda Eş Tanılar

Disosiyatif Kimlik Bozukluğu’nda Eş Tanılar… Psikiyatrik tanıların aynı anda olmasına “eş tanı” (comorbidity) denir. Disosiyatif Kimlik Bozukluğu (DKB) yaşayan kişiler, oldukça çeşitlilik gösteren belirtiler gösterirler. Bu belirti çeşitliliğinin fazlalığı eş zamanlı olarak birden fazla tanı almalarına (eş tanı) sebep olur.

DKB hastalarının eş tanı meselesinde iki ayrı durum vardır. İlki “gerçek eş tanı”, ikincisi ise “görünürde eş tanı” olarak adlandırılabilir. Gerçek eş tanı DKB tam tedavi edildiğinde (entegrasyon tamamlandığında) dahi devam eden diğer bir psikiyatrik hastalığın varlığını gösterir. Görünürde eş tanı ise, entegrasyon tamamlandığında ortadan kalkan diğer psikiyatrik tanıyı gösterir.

Görünürde eş tanılar

DKB hastalarında en sık görülen görünürde eş tanılar; Sınırda Kişilik Bozukluğu, Major Depresyon, Psikotik Bozukluk, Obsesif Kompulsif Bozukluk, Yaygın Anksiyete Bozukluğu, Yeme Bozuklukları ve Madde Kötüye Kullanımı şeklindedir.

Sınırda Kişilik Bozukluğu DKB hastalarına konulan en sık el tanıdır. Gerçekten de DKB hastaları yapılandırılmış tanı görüşme araçları kullanıldığında yaklaşık % 80 oranlarında Sınırda Kişilik Bozukluğu tanısı alırlar. İşin ilginç tarafı DKB hastasında entegrasyon sağlandığında Sınırda Kişilik Bozukluğu ortadan kaybolur. Çünkü Sınırda Kişilik Bozukluğu görünümü alterler arası kaotik etkileşimlerin sonucudur.

DKB hastalarında bazı alterler, özellikle de ev sahibi kimlik şekil olarak Majör Depresyon tanısını sıklıkla alır. Gerçekten de ev sahibi kimlik genellikle depresiftir. Fakat aynı kişinin farklı bir alteri eş zamanlı olarak ötimik veya neşeli olabilir. Yine DKB hastasının entegrasyonu tamamlandığında Major Depresyon görünümü ortadan kalkar.

Psikotik bozukluk tanısı DKB hastalarında diğer sık görülen görünürde eş tanılardan biridir. Özellikle iç konuşmalar schnederian birinci sıra belirtisi kabul edilirse, DKB hastalarının psikotik bozukluk grubundan bir tanı alması sık görülür. Ayrıca alterlerin etkileşiminden oluşan alter sistemi görünürde bir gerçeklik kaybı halidir. Örneğin içeride çocuklara annelik yaptığını söyleyen ve kendisinin gerçek bir anne olduğunu düşünen bir alter kişilik, aslında psikotik bir belirti göstermiş olur. Yalnız bu görünürde / yalancı (pseudo) bir psikotik belirtidir. Çünkü gerçek bir hezeyan ikna ile değiştirilemezken, alterlerin psikotik gibi görünen inançları DKB tedavisindeki ikna teknikleri ile değiştirilebilir. Gerçekten de DKB psikoterapisi ile bu psikotik görünen belirtiler tamamen ortadan kalkar.

DKB hastalarında obsesif belirtiler sık görülür. Obsesif belirtiler genellikle travma ile ilgili anıları taşıyan bazı alterlerde gözükür. Alter sisteminde bazı alterler obsesif belirtiler gözükürken, bazı alterler de gözükmez. Hatta bazı alterler obsesif belirtiler taşıyan alteri suçlayıp alay edebilirler. Bu obsesif belirtiler genellikle entegrasyon ile ortadan kaybolabilirler veya klinik tanı almaz hale gelirler.

DKB hastalarının aldığı görünürde eş tanılardan biri de Yaygın Anksiyete Bozukluğu’dur. Bu tanı ev sahibi kimliğin anksiyeteli olması veya alter kimliklerden birinin anksiyeteli olduğu durumlarda daha sık konulur. Halbuki aynı hastanın başka bir alteri oldukça rahat olup, anksiyeteli alteri her şeyi abarttığı ve gereksiz anksiyete yarattığı için eleştirebilir. Anksiyeteli alter hayatın belirli döneminde yaşanan bir anksiyeteye savunma olarak ortaya çıkmışsa, anksiyetenin hem düşünsel hem duygusal hem bedensel belirtilerinin tümünü gösterebilir. Fakat anksiyeteli alterin entegrasyonu tamamlandığında bu anksiyete de ortadan kalkar.

DKB hastalarında yeme bozukluğu semptomları da sık görülür. Alter kimliklerin kendilerine ait beden algıları olduğu için, bazı alterler kendilerini bedenden oldukça zayıf veya kilolu algılayabilirler. Bu alterler bedeni kontrol ettiklerinde anoreksia veya bulimiya semptomları gösterebilirler.

DKB hastalarında bazı alterler alkol ve madde kullanmaya eğilimli olurken, diğer alterler alkol ve maddeye ilgisiz veya karşıt olabilirler. DKB entegrasyonu tamamlanırsa sıklıkla alkol ve madde kullanımını kontrol etme becerisi elde ederler.

Gerçek eş tanılar

Gerçek eş tanılar DKB entegrasyonu tamamlandığında dahi diğer hastalığın devam ettiği durumları gösterir. Teorik olarak psikiyatrideki tüm hastalıklar DKB ile gerçek eş tanı oluşturabilir. Örneğin kişide hem DKB hem de Bipolar Bozukluk var ise,  kişi hem bipoların psikopatolojisini yaşar hem de DKB’nin psikopatolojisini  yaşar. Üstelik iki hastalık birbirinin seyrini etkiler. Manik veya depresif dönemler DKB belirtilerini hem etkiler hem de DKB seyrini etkiler. Bu durumda bir taraftan DKB’nin psikoterapisini diğer taraftan da Bipolar Bozukluğun ilaç tedavisini sürdürmek gerekir. Bu türden gerçek bir eş tanı durumu DKB tedavi sürecini zorlaştırır. Bu durumda, DKB’de alter entegrasyonunun tamamlanması, diğer gerçek eş tanının kalkmasına sebep olmaz.