ÖFKE KONTROL PROBLEMİ NEDİR?

Öfke, hoşnut olmadığımız durumlara karşı verdiğimiz temel duygularımızdan biridir. Hoşnut olmadığımız bu durumlar bazılarımız için trafikte hatalı sollayanlar olur iken, diğerlerimiz için de, anlayışsız arkadaşlar veya baskıcı ve bunaltıcı anne babalar olabilir. Ancak, altta yatan durum ne olursa olsun, öfke kontrol problemi yaşayan insanlar zamanında bu tür olaylara uygun tepkiler vermektense, tepkilerini içlerine atar ve biriktirirler. Başka bir ifade ile, öfkelerini biriktirirler. Bu da aslında vücudun içine giren bir strestir ve aynen bedene giren toksinlerin bir şekilde vücuttan atılması gibi, bu stres de insan vücuduna girdiği zaman bir şekilde çıkacak yol arar. Öfke kontrol problemi olan insanlarda da, bu stresi küçük bir miktarda iken atmak yerine, küçük stres olayları birikir ve bir eşik üstü uyaranla karşılaşıldığında aniden dışarı çıkar. Buna dayalı olarak, öfke kontrol problemi yaşayan insanların birçoğu, olayı tetikleyen etkenden ziyade bu birikmiş öfkenin eşiği aşma durumunu yaşarlar.

Öfkemizi kontrol edemediğimiz takdirde, öfkenin normal yansımaları olan bazı durumlar normalden daha şiddetli bir şekilde kendini gösterir. Bunların başlıcaları: kan basıncımızın artması ve kalp atışlarımızın hızlanması, nefes alıp vermelerimizde düzensizliğin ortaya çıkması, aşırı stres ve gerginlik hissi, ve tartışma sırasında kişiye veya ortamda bulunan herhangi bir nesneye şiddet uygulanma dürtüsü ve neticesinde de uygulama. Öfkenin kontrolü sağlanmadığı takdirde de, bu problem kalp rahatsızlıkları, hipertansiyon ve ruhsal bozukluklar gibi başka rahatsızlıklar ortaya çıkarır. Yani, gecikmiş durumlarda bazen bu rahatsızlıklar da öfke kontrol probleminin belirtileri olabilir.

Öfkeyi ortaya çıkaran birçok durumdan söz edilebilir. Engellenme, incinmişlik, tehdit algısı, yetersizlik, haksızlığa uğrama gibi duygu ve düşünceler bunlardan birkaçı ve en önemlilerindendir. Kişi bu gibi durumların yarattığı stresten kurtulmak için öfkeye başvurabilir.

Yapılan bilimsel çalışmalar öfkeyi gösterme davranışının, diğer birçok sosyal davranış gibi çocukluktan itibaren çevreden edinilen izlenimlerle, yaşanmışlıklarla öğrenilen bir davranış olduğunu gösteriyor. Ebeveynleri, öğretmenleri ve akranları tarafından sürekli eleştirilen, cezalandırılan çocuk, dış dünyada işlerin böyle yürüdüğünü; isteklerini, haklılıklarını, karşı tarafa kabul ettirmenin yolunun öfkelenmekten ve öfkesini şiddetle göstermekten geçtiğini öğreniverir. Ona öğretilen dış dünyanın acımasız, adaletsiz bir yer olduğu ve insanlara iş yaptırmanın tek yolunun öfke dilinden geçtiğidir.

Öfkeyi ifade ediş tarzının zamanla öğrenilmiş olması olumsuz, zararlı yönlerinin yerine faydalı taraflarının öğrenilebileceğimizin  dolayısı ile de öfke kontrol sorununun üstesinden gelinebileceğimizin habercisidir aslında. Evet. Öfke, kontrol edilerek daha çok işe yarar hale getirilebilir; hayatımızı kolaylaştırabilir ve yeniden öğrenilebilir bir duygudur. Üstelik yaşımız kaç olursa olsun.

Öfke kontrolü dediğimizde öfkeyi doğru ifade etme becerisi olarak anlamalıyız; yoksa yaygın ve yanlış bilinen şekliyle öfkelenmemek, öfkeyi bastırmak şeklinde algılamamalıyız. Başka bir deyişle öfke kontrolünde hedef hiç öfkelenmemek ya da öfkemizi hiç belli etmemek değil; öfkemizi karşı tarafa doğru, yapıcı bir biçimde ifade etmek olacaktır. Peki ama nasıl? Merkezimizde yapılandırılmış fakat kişinin ihtiyaçlarına göre bireyselleştirilebilen yaklaşık 6-8 seanstan oluşan bir program uygulamaktayız. Bu programda öfke duygusunun ifadesinde ve kontrolünde davranış değişimi hedeflenmektedir. Bu değişim sürecinde, hem kişilerin kendi kişisel özelliklerini, hem çevresel özellikleri fark edip, kendilerini kontrol konusunda teknik donanım kazanmaları sağlanır. Aynı zamanda öfke duygusu ile ilgili bakış açıları konusunda değişim hedeflenir.

Bu program sonunda öğrenilmesi hedeflenen beceriler şunlardır:

  • Öfkeyi bastırmak yerine kontrol etmek
  • Öfkenin doğal olduğunu kabul etmek
  • Öfkemizi tanımak
  • Öfkenin nedenini anlayabilmek
  • Düşüncelerin farkına varmak
  • Öfke üzerinde kontrol kazanmak

Yapılandırılmış seanslardan oluşan program öfkenin normal ve kontrol edilebilir bir süreç olduğunun aktarılması, öfkenin işlevi, tanımı, öfke kontrolünün öğrenilebilir becerilerden oluştuğu mantığının aktarılması ile başlar. Sonraki seanslarda ise öfkenin nedenleri, yıkıcı ve yapıcı yanlarının belirlenmesi, öfkeyi tetikleyen olayları ve durumları belirlemek konuları ele alınır. Öfke duygusuyla ilişkili bedensel belirtilerin tanımlanması yoluyla öfke sinyallerini okumayı öğrenme, gevşeme tekniklerini etkin bir şekilde kullanma, kendini sakinleştirebilme gibi becerilerin kazandırılmasından sonra ise, atılganlık ve öfkeyi ifade etmek, ben dilini kullanmak, beden dilinin farkında olmak ve problem çözme becerileri gibi konular ele alınır.

Bu programda özel olarak öfke yönetiminin yanı sıra genel anlamda duygu yönetimi becerilerinin de kazanılması hedeflenmektedir. Bu beceriler, hissettiklerimiz üzerinde kontrol kazanmak, hissettiklerimizi ifade edip etmemeyi tercih etmek (yere ve zamana bağlı olarak) ve nasıl ifade etmek istediğimizi seçmek olarak özetlenebilir.

RANDEVU ALMAK İSTİYORUM

Medaim Yanık tıp doktoru ve psikiyatrist. Ceren Acartürk, Feyzullah Gürdaş, Hümeyra Ergül, Kadriye Slocum İnce, H. Sevde Eskici, Taliye Akyıldız ve Hatice Kübra Işıldar ise psikologlarımız.

Error: Contact form not found.