Evlilik Terapisti Gözünden “Küsme Davranışı”

Evlilik Terapisti Gözünden “Küsme Davranışı”… Küsme olgusundan bahsedeceksek öncelikle küsmenin tam olarak ne olduğunu ortaya koymak gerekir. Aile Danışmanlığı ve Eğitimi Yüksek Lisans tezimde  307 evli bireyle “Küsme Davranışının Evlilik Uyumu ile ilişkisi” ni incelerken oluşan kişisel gözlemim; insanlar küsme diyince tamamen iletişimin kesildiği uzun süreli bir süreç algılıyorlar. Bu sebeple de “küser misiniz?” sorusuna “hayır biz hiç küsmeyiz” diye cevap veriyorlar. “Peki trip atar mısınız?” diye sorduğumda “(gülümseyerek) tabiki” cevabını veriyorlar.

TDK’nın yaptığı tanımlamaya göre küsme; görevini yerine getirememek; herhangi bir sebeple istenilen niteliğini yitirmek anlamlarına geliyor. Yani küsmeyi bir spektrumda düşünürsek; tamamen iletişimin koptuğu uzun süreli küsme spektrumun bir ucunda ise , diğer ucunda kısa süreli, iletişimin gözle görülür biçimde kopmadığı fakat sadece küsülen kişinin hissedebileceği bir göz temasından kaçınma var. İki ucun arasında ise bir sürü form var. Bunu öğrenmek için “küsünce ne yaparsınız?” sorusu yönelttiğimde cevaplarının %58,3’ü Sessiz kalırım, Susarım, cevap vermem, trip atarım, somurturum, %18,6’sı Çatışmadan kaçınırım, konuyu kapatırım, %9,8’i İlgisiz ve kayıtsız davranırım, görmemezlikten-duymamazlıktan gelirim, yok sayarım, %7,2’si Sataşırım, kötü davranırım, her fırsatta tartışmak için yer ararım, laflarımla iğnelerim, vb, ve %6,2’si Fiziksel mesafe koyarım- ayrı yatarım, evi terk ederim şeklinde oldu. TDK’nın küsme tanımına göre bunların herbirini farklı küsme biçimleri olarak algılayabiliriz.

Peki neden küsüyoruz…

Ömen, bireylerin içe yönelik edilgen öfke tepkilerinden biridir diyor küsme için. Küsmenin bir öfke ifade biçimi olarak ortaya çıktığını söyleyen birçok görüş var. Yerli literatürde en çok bu sebep üzerinde duruluyor. Fkat uluslararası kaynaklarda farklı etkileri, biçimleri, süresi, hedefi ve nedenleriyle ele alınan küsme, alt başlıkları ile birden çok biçimde ortaya konmaktadır: pasif agresif bir çatışma, çatışmadan kaçınma (avoid to conflict), duvar örme (stonewalling), susarak veya iletişimi yavaşlatarak karşındakini cezalandırma (silent treatment), kızgınlık veya dargınlık (resentment), dışlama veya uzaklaşma (ostracism), kabuğuna çekilme/geri çekilme (withdraw),  çatışmanın etkilerinin düzelmesi için soğuma periyodu (cooling off) gibi birçok farklı ifade tarzı ve tutumu olarak karşımıza çıkıyor.

Küsmeyi nereden öğreniyoruz…

Prof. Dr.Medaim Yanık’a göre küsme, bir mizaç özelliğidir ve değişebilir. Bandura; temel refleksler dışında insanların doğuştan getirdikleri davranış repertuarlarının bulunmadığını, davranışların öğrenme yoluyla kazanıldığını belirtir. Bu açıdan bakıldığında; küsme de taklit, özdeşleşme, rol alma ve model alma sonucu öğrenilen tepkilerdendir . Yani küsme davranışını karakter oluşumu sırasında bize bakım sağlayan anne babamızdan ya da üçüncü  kişilerden öğreniyoruz.

Küsme davranışının etkileri neler…

Küsmenin nedenlerinden ziyade, küsmenin sonucuna etki eden tutum ve davranışların çok önemli olduğu kanaatindeyim. Küsme davranışı, ilişkilerde uyumu etkileyebilecek etki gücüne sahip bir iletişim biçimi. Literatürde, olumlu başa çıkma tarzlarının, ilişki doyumunu arttırdığı, kaçınmacı başa çıkma tarzı gibi olumsuz başa çıkma tarzlarının ise, ilişki doyumunu azalttığını ortaya koyan araştırma bulguları var. Yani ilişkileri küsmenin kendisi değil, çiftlerin bu durumu yapıcı bir şekilde çözememesi yıpratıyor. Küsmenin süresi, küsünce ne yapıldığı ve küsmeyi sonlandırma konusu -barışma teklif etme ve barışma teklifini kolay ya da zor kabul etme- sonucu ciddi etkileyen davranışlar arasında.

Bir sonraki yazımda küsme tarzlarının detayları ile birlikte araştırma sonuçlarımdan bahsedeceğim.