Ortak Çalışma ve Tanınma
Ortak çalışma ve Tanınma… Görülmeyen ödül bazlı çalışma becerisi nasıl teşvik edilir başlıklı yazı dizimde, yedi unsurdan, kontrol ve sınırların bir miktar zorlanması olmak üzere ilk iki unsuru anlatmış ve son yazımda merak, hayal gücü unsuru taşıması ve rekabet olmak üzere, üç unusuru daha açmıştım. Hatırlayacağıınız gibi, bu yöntemlerin dışında ortak çalışma ve tanınma şeklinde, görülmeyen ödül bazlı çalışma becerisini teşvik edecek iki yöntem daha vardı. Bugünki yazımda, bu iki yöntemi de açıp bu yazı dizimi tamamlıyor olacağım.
Ortak Çalışma
Görülmeyen ödül bazlı çalışma becerisini teşvik etmek açısından, ortak çalışma unsuru taşımasının temsil ettiği gerçek şu şekildedir: başka insanlara yardım etmenin getirdiği içten gelen bir tatmin duygusu vardır ve ortak çalışma da buna bir platform oluşturmaktadır. Bu bağlamda, bu unsuru kullanarak görülmeyen ödül bazlı çalışma becerisini bireyde teşvik etmek isteyenler için özellikle dört öneri verilebilir:
- Ortak çalışma platformu bazı durumlarda doğal olarak gelişir iken (ki bulgulara göre başkalarına yardım etme güdüsü insanlarda farklı düzeylerde bulunmakta ve eşit bir dağılım göstermemekte), bazı durumlarda da başkaları tarafından teşvik edilmeli ve oluşturulmalıdır.
- Görülmeyen ödül bazlı çalışma becerisinin teşviki için ortak çalışma imkanının olması bazı bireyler için büyük önemli olmakta iken (özellikle yardım etme güdüsünün içlerinde daha baskın olan bireylerde), bazı bireyler için o kadar da önemli değildir ve dahiliyeti pek de görülmeyen ödül bazlı çalışma becerisinin teşvik etmez.
- Ortak çalışma becerisine sahip olmak, gündelik hayat için de bir beceri kazanmış olma anlamını taşıdığından, görülmeyen ödül bazlı çalışma becerisinin teşvik eden diğer yöntemler arasında bu açıdan daha üstün gelmektedir.
- Ortak çalışma yönteminin yaşatılması ve başarılı olabilmesi için ilgili bireylerde iyi düzeyde kişilerarası ilişki becerilerinin var olması gerekmektedir. Bu beceri, bu unsurun kullanılabilmesi açısından bir ön koşul olarak izah edilebileceği gibi, bir miktarda var olduğu takdirde, ortak çalışma yöntemi uygulandığı sürede, bu alanlardaki becerilerin daha çok artmasına imkan sağlayabilen bir platform da var olmuş olacaktır.
Tanınma
Tanınma görülmeyen ödül bazlı çalışma becerisini teşvik etmeye yardımcı olan unsurlar arasındadır çünkü araştırma bulgularına göre başkaları tarafından fark edilmek ve onay almak, içten gelen bir tatmin duygusu yaratmakla beraber, kazanılan becerinin devamlılığı ve sürekliliği açısından içsel motivasyon kaynağı da olmaktadır. Ancak, bunun sağlanabilmesi için iki unsur dikkate alınmalıdır:
- Tanınmanın bireyde ele aldığı açının süreci veya ortaya çıkardığı neticesi (örneğin proje, kitap vb.) başka insanlar tarafından somut bir şekilde görülebilen unsurlar taşımalıdır.
- Görülmeyen ödül bazlı çalışma becerisinin teşviki için tanınma unsurunun rekabetten farkı vardır. Nasıl? Rekabette kişilerarası karşılaştırma var olmakta iken, tanınma da bu türden bir karşılaştırma yoktur ve bulunmamalıdır. Var olan durum, bireyin kendi yaptığı aktivite, beceri, sonuç vs. başkaları tarafından, başka bireyler ile bir rekabet veya karşılaştırma olmaksızın, fark edilmektedir.
Bu noktada, görülmeyen ödül bazlı çalışma becerisi nasıl teşvik edilir sorusunun yanıtını yedi yöntem ile tamamlamış bulunmaktayım. Bu yöntemleri özetleyecek olur isek, karşımıza bu tablo çıkmaktadır:
|
Yöntem |
Tanım |
Öneriler |
| Kontrol | İnsanın kendisine ne olduğunu kontrol etme güdüsü, dışardan değil de, içten gelen, temel bir duygudur | 1. Bireye, kendi yaptıkları ve gerçek hayatta olan durumlar arasında sebep-sonuç ilişkisini göstermek ve yansıtmak.
2. Bireye, kendi yaptıklarının güçlü ve mühim sonuçlara neden olabileceğini hissettirmek ve inandırmak. 3. Bireye, ne öğrenebileceği veya ne yapacağına ilişkin özgür seçme hakkı vermek. |
| Sınırların Bir Miktar Zorlanması | Verilen sorumluluk, görev ya da ödevin, çok basit veya aşırı zor olması değil de, kişinin sınırlarını bir miktar zorlayacak düzeyde olmasıdır. | 1. Kişinin, kendisi için anlam taşıyan hedefler belirlemesi.
2. Belirlenen hedefte yol alınır iken, kişinin performansına ilişkin geribildirim verilmelidir. Ancak unutmayın, bu geribildirimler hep “gerçekçi” olmalıdır. 3. Hedefler kişinin özgüven düzeyi ile ilişkilendirilmelidir. |
| Merak | Ya çalışmanın gerçekleştiği ortamda bireyin dikkatini çeken fiziksel detaylar olmalıdır ya da bireyin bildiği bilgi ile kazanabileceği bilgiler arasında merak uyandıracak optimal düzeyde bir fark vardır. | 1. Duyu organlarında merak uyandırılmalıdır.
2. Bilişsel düzeyde meak uyandırılmalıdır. |
| Hayal gücü unsuru taşıması | İlgili konuların, dinleyicide anlatılanları hayal edebilecek düzeyde, zihninde canlandırabilecek düzeyde, anlatılmasıdır | 1. Bireylerin öğrendikleri bilgileri gerçek yaşamlarında nasıl kullanabileceklerine ilişkin yönlendirmeler yapılmalı, bireyin bu bilgileri gerçek yaşamda kullanırken kendisini hayal etmesi önerilmelidir.
2. Hayal edilecek unsurları bireyin hep kendisi yapmalı ve onun içinden gelmesi desteklenmelidir. |
| Rekabet | İnsanın kendisini başkalarına karşılaştırması ve değerlendirmesi içten gelmekte olup, bu şekilde görülmeyen bir motivasyon unsuru düzeyindedir. | 1. Görülmeyen ödül bazlı düzeyde olması için doğal olarak gerçekleşmelidir, yapay olarak değil.
2. Bazı insanlar için rekabet daha önem arz edip, kişiliklerinin daha yoğun bir parçası olmakta iken, bazı insanlar için de o kadar önemli olmayıp, kişiliklerinin büyük bir parçası değildir. 3. Daha riskli bir yöntemdir. 4. Daha yan etkileri olan bir yöntemdir. |
| Ortak çalışma | Başka insanlara yardım etmenin getirdiği içten gelen bir tatmin duygusu vardır ve ortak çalışma da buna bir platform oluşturmaktadır | 1. Bazı durumlarda doğal olarak gelişir iken, bazı durumlarda da başkaları tarafından teşvik edilmeli ve oluşturulmalıdır.
2. Bazı bireyler için büyük önemli olmakta iken, bazı bireyler için o kadar da önemli değildir ve dahiliyeti pek de görülmeyen ödül bazlı çalışma becerisinin teşvik etmez. 3. Gerçeh hayata uyarlanabilme yanı diğer yöntemlere göre üstündür. 4. Kişilerarası ilişki becerisi açısından ön-koşulu vardır.
|
| Tanınma | Başkaları tarafından fark edilmek ve onay almak, içten gelen bir tatmin duygusu yaratmakla beraber, kazanılan becerinin devamlılığı ve sürekliliği açısından içsel motivasyon kaynağı olmaktadır. | 1. İlgili aktivite somut bir şekilde görülebilen unsurlar taşımalıdır.
2. Rekabetten farklıdır. Rekabette kişilerarası karşılaştırma var olmakta iken, tanınma da bu türden bir karşılaştırma yoktur ve bulunmamalıdır. |
Uzm. Psk. Kadriye Slocum İnce
İstanbul Şehir Üniversitesi Psikoloji Bölümünden üniversite birincisi olarak mezun olmuştur. Yüksek lisansını İstanbul Üniversitesi, Uygulamalı Psikoloji Tezli Yüksek Lisans programında tamamlamıştır. Eğitim hayatına Klinik Psikoloji alanında Doktora programı ile devam etmektedir. Yeterlilik sınavlarını tamamlamış olup, tez aşamasındadır.
Bir cevap yazın